تفكر نقّادانه

در دنياي متلاطم و پر از چالش امروز كه حق و باطل ،درست و غلط ،حقيقت و دروغ سخت به هم آميخته اند، داشتن حس مهارت و تشخيص آنها از يكديگر ،رمز موفقيت در زندگي است .ذهن  نقّاد هر چيزي را به راحتي نمي پذيرد و يا رد نمي كند، بلكه ابتدا در مورد آن موضوع سوال و استدلال مي كند، سپس مي پذيرد يا رد مي كند. داشتن تفكر نقادانه به ما كمك مي كند تا هنگام تصميم گيري ،مسئله را از جوانب مختلف خوب بررسي و نقد كنيم ،زيرا تفكر نقادانه بر پايه ي پرسيدن ،كسب اطلاعات و استدلال قرار دارد و از تعصب و خود رايي به دور مي باشد.

كساني كه فريب ديگران را مي خورند يا به راحتي جذب گروه ها و افراد و مواد مخدر مي شوند،ياد نگرفته اند كه سوال كنند و به عاقبت كار فكر كنند. براي مثال يك نوجوان داراي تفكر نقاد هنگام دعوت از او به جايي و يا مجلسي مي پرسد: كي ؟كجا؟با چه كسي ؟چرا ؟چه مدت ؟چگونه؟

تفكر نقاد يكي از مهارتهاي زندگي است كه خود زمينه ساز مهارت تصميم گيري و حل مسئله است .به ياد داشته باشيم كه تفكر نقاد با انتقاد فرق دارد ،چرا كه هدف از انتقاد ايراد گرفتن است ،ولي تفكر نقاد ،نقد و بررسي همه ي جوانب ،نقاط مثبت و منفي موضوع و مقايسه ي آنها با يكديگر است . براي اينكه بتوانيم تصميمي درست تر و منطقي تر بگيريم . از آن جهت تفكر نقادانه  جزء يكي از مهارتهاي زندگي است.

 بايستي ما معلمين اين مهارت را در كلاسهاي درس با رفتار و گفتار عملگراي خود به دانش آموزان آموزش دهيم تا در زندگي خود به راحتي بتوانند تصميم گيري نمايند .

اگر هر كس با تفكر در خود بتواند به نقد و بررسي و كنكاش مسايل پيش آمده اش بپردازد ،در  مي يابد كه كليد گشايش هر قفل و مشكلي ،نزد خود اوست و بي جهت آن را در نزد ديگران      مي جويد.

اصول تفكر نقادانه

• پرسش گري : پرسيدن سوالات مناسب از خود و ديگران براي فهميدن دقيق تر مطالب يا مسئله طرح شده .
• اطلاعات : جمع آوري اطلاعات از منابع مختلف در باره ي مطلب يا مسئله مطرح شده.
• ارزيابي : بررسي و ارزيابي اطلاعات جمع آوري شده در باره ي مطلب يا مسئله مطرح شده و ارزش گذاري آن ها
• نتيجه گيري : در نظر گرفتن و انتخاب بهترين و صحيح ترين مفهوم يا راه حل براي مسئله

ويژگي هاي افرادي كه داراي تفكر نقادانه هستند

• روحيه ي پرسشگري دارند.
• خود نقد پذيرند.
• داوري و قضاوت آنها به دور از تعصب و لجبازي است.
• هر چيزي را به سادگي و بدون تفكر ،نه مي پذيرندو نه رد مي كنند.
• از منابع مختلف ،اطلاعات مناسب و دقيقي درباره ي موضوع مورد نقد به دست مي آورند.
• نسبت به مسائل ديد وسيع و دقيقي دارند.
• به جنبه هاي مثبت و منفي مسئله توجه داشته و يكسو نگر نيستند.
• قدرت تجزيه و تحليل و استنتاج موضوعات مختلف را دارند.
• با ذهن باز و متفكرانه نسبت به مسائل اظهار نظر دارند.
• گوينده اي متفكر و منطقي و شنونده اي فعال هستند.
• به اين مسئله واقفند كه ممكن است حرف يا راه حل ديگران يا خودشان هميشه درست نباشد.
• چون به عاقبت كار مي انديشند ،معمولا فريب وعده هاي ديگران را نمي خورند.
• به راحتي جذب گروه ها و افراد نمي شوند.

راهكارهاي پرورش تفكر نقادانه

• نسبت به امور و پديده ها ي اطرافمان ،حساسيت و دقت بيشتري داشته باشيم.
• ديده ها و شنيده ها و مطالعه ي خود را مورد تجزيه و تحليل قرار دهيم و به سادگي آنها را نپذيريم و رد نكنيم .
• در باره هر موضوعي با سوالات مناسب و مرتبط ،اطلاعات بيشتري به دست آوريم .
• مسائل ،معمولا راه حل هاي متفاوتي دارند . تحميل راه حل خود ،يا تحميل راه حل ديگران به عنوان يك راه حل قطعي ،منطقي به نظر نمي آيد.
• درباره ي مسايل پيش آمده ،فكر كنيم و دچار احساسات و هيجان هاي شديد و كاذب نشويم و از قضاوت عجولانه ،تعصب و خودرايي درباره ي موضوعات مورد بحث اكيدا بپرهيزيم.
• قبل از پاسخگويي به مسائل ،فكر كرده سپس تصميم گيري و عمل نمائيم.
• مشوق خوبي براي مسئولانه فكر كردن خود و ديگران به خصوص دانش آموزان و كودكان باشيم.
• از عقايد و نظرات خود دفاع معقولانه و منطقي كرده و نسبت به مسائل بي تفاوت نباشيم .
• به ديگران اجازه ي بحث و اظهار نظر بدهيم .
• جلسات گفتگو در باره ي مسائل اجتماعي  و يا روزمره در خانواده و مدرسه ترتيب داده و همه را به شركت فعالانه در اين جلسات تشويق كنيم .
• به هر سوالي به راحتي جواب ندهيم بلكه بچه ها را با طرح سوالات مناسب به پاسخ نزديك نمائيم .
• با بر قراري امنيت و آرامش رواني و عاطفي و احترام به عقايد و نظرات بچه ها آنان را به شركت در بحث ها تشويق كنيم .

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: