تنبيه عبارت است از آگاه ساختن فرد نسبت به نتايج رفتار نامطلوب . تنبيه عامل باز دارنده است كه به كمك آن مي توان انسان را از كارهاي خلاف بازداشت .

هدف از تنبيه اين است كه شخص را به خطاي خويش آگاه كنيم و راه بعدي اورا پيش پايش قرار دهيم .اساس تنبيه بر اين اصل است كه براي سروسامان يافتن كار و رفتار فرد جلوگيري از انحراف بايد راهي پيش او بگذاريم و كنترلي برايش ايجاد كنيم .

برخي از افراد تنبيه را عبارت از هرگونه مجازاتي مي دانند كه براي كودك نتيحه تربيتي و تنبيه داشته باشد. اين مجازاتها مي توا ند جسمي و روحي – رواني باشد.

بنابراين جدا بايد از تنبيه بعنوان انتقام جويي و تسويه حساب با كودك خودداري كرد.تنبيه بدني ،تعيين جريمه هاي سنگين و تكاليف سخت نه تنها ريشه درد و انحراف را نمي خشكاند ،بلكه كودك را به انجام كارهاي شر و مبارزه طلبي با والدين و مربيان و معلمان وا مي دارد.

پس از هر تنبيه بايد كودك را با محبت به آغوش پذيرفت . اين بهترين زمان براي ارشاد، راهنمايي و نصيحت كردن است .زيرا كودك در مي يابد كه او همچنان دوست داشتني و مورد توجه است و تنها به خاطر كار خطايي كه انجام داده تنبيه شده است. اگر كودك خطاي خود را تكرار كرد مي توان  او را خواست و خطايش را به صورت فردي ،نه در ميان جمع با بياني همراه صفا و صميميت به او تذكر داد.

نكته مهم اين است كه نصيحت يا سرزنش كودك در برابر همسالانش به شخصيت او لطمه جبران نا پذيري خواهد زد و او را به موضعگيري در برابر مربّي وادار مي سازد و به طغيان و سركشي مي كشاند كه در زندگي آينده او آثار وخيمي به جا خواهد گذاشت .

شيوه هاي تنبيه

بكار گيري تنبيه در تربيت بسيار حساس و تا حدي دشوار است و ممكن است اثرات    نا مطلوبي به دنبال داشته باشد. تنبيه به طور كلي به دو نحو صورت مي گيرد.:

الف ) تنبيه بدني    ب) تنبيه اخلاقي

از قديم تنبيه بدني ،فلك كردن بچه ها در بين همكلاسيها بيشتر رايج بوده است . اما امروزه بيشتر به تنبيه اخلاقي توجه مي شود .

تندترين و غالبا بي حساب ترين ،كم اثرترين و در عين حال پر مسئوليت ترين واكنش ما در برابر رفتار نامطلوب ديگران تنبيه بدني است .تنبيه بدني نمي تواند به عنوان يك روش كارساز توسط اوليا و مربيان مورد استفاده قرار گيرد.

تنبيه بدني موقعيت فردي و اجتماعي انسان را متزلزل  مي سازد. تنبيه بدني مي تواند زيانهاي جسمي و رواني به همراه داشته باشد. گاه تنبيه بدني يك كودك چنان اثر تخريبي بر شخصيت وي به جا مي گذارد كه اصلاح و ترميم آن تا پايان عمر مقدور    نمي شود.

در تنبيه بدني دانش آموزان معمولا خود را با همشاگردان خود مقايسه مي كنند و چون مي بينند كه آنها به آن صورت تنبيه نمي شوند ،نسبت به معلم خود بدبين مي شوند و از مهر و علاقه آنها كاسته مي شود

تنبيه بدني عواقبي نيز به دنبال دارد : بچه ها را دروغگو بار مي آورد ،به حيله گري و رياكاري وادار مي كند ،سبب ترس مي شود ،باعث افسردگي و اضطراب مي شود      ،بچه هارا لجباز و گوشه گير مي كند ،حس كنجكاوي و ابتكار عمل را در بچه ها از بين مي برد ،اعتماد به نفس را كاهش مي دهد ،دچار ياس و نااميدي مي كند و بالاخره باعث پرخاشگري بچه ها مي شود .

اولياو مربيان مي توانند به جاي تنبيه بدني از تنبيه اخلاقي استفاده كنند.

اگر اوليا و مربيان محبت آميزترين و گرمترين رابطه را با بچه ها داشته باشند كمترين تغيير حالت آنها در برابر رفتار نا شايست بچه ها مي تواند بزرگترين تنبيه محسوب شود .

وقتي دانش آموزي دير به مدرسه مي آيد و از ورود به كلاس محروم مي شود ،در واقع او تنبيه شده است .آن زماني كه پدر و مادر به كودكي كه بد زباني مي كند ،بي توجهي مي كنند يا براي مدت كوتاهي با او حرف نمي زنند در حقيقت او را تنبيه مي كنند .زماني كه معلم به سوال دانش آموزي كه تكليفش را انجام نداده است پاسخ نمي دهد          ،مي خواهد او را تنبيه كند و سرانجام هر نوع واكنش منفي ،بازدارنده و نا خوشايند ما در برابر رفتارهاي نا مطلوب بچه ها و بزرگترها ،تنبيه محسوب مي شود.

در واقع تنبيه اخلاقي ممكن است به صورتهاي گوناگون باشد كه عبارتند از : نگاه كردن به صورت ناراحتي و خشم آلود – بي توجهي به دانش آموز در كوتاه مدت – قهر موقتي –محروم كردن از كارهاي مورد علاقه مثل بازي و .....

به طور كلي با توجه به شيوه هاي مختلف تنبيه با يد سعي كنيم كودك را در تنبيه سرزنش نكنيم چون در اين صورت وي بر لجابت خود مي افزايد و سرزنش اثر تنبيه را از بين مي برد . يعني با لجاجت و گستاخي يا خرد شدن شخصيت او را به سوي تربيت ناپذيري سوق مي دهد.

معيارهاي تنبيه

اگر از كودك خطايي سر زد و خواستيم او را تنبيه كنيم بايد معيارهايي را براي تنبيه در نظر بگيريم . معيارهاي تنبيه به ما كمك مي كند كه از شيوه هاي علمي و انساني براي تنبيه كردن استفاده كنيم .

معيارهاي تنبيه عبارتنداز:

·        در هر شرايطي بايد به كودك و شخصيت او احترام گذاشت.

·    در تنبيه بايد براي هر كودك روشي به خصوص و ويژه به اجرا گذاشت و بايد از بكار بردن يك روش تنبيهي براي همه كودكان جدا خودداري شود.

·        انسان تغيير پذير است . در برخورد با كودكان بايستي صبر و حو صله به خرج داد و از قضاوت عجولانه پرهيز كرد .

·    پيگيري در مساله تنبيه و اصلاح رفتار يك اصل مهم است . اگر كودك متوجه شود كه مساله و مشكل او پيگيري مي شود و در اين رابطه حساسيت زيادي وجود دارد، او هم به اهميت موضوع پي خواهد برد و سعي در ايجاد تغييراتي در رفتار خود ودر جهت مثبت خواهد نمود.

شرايط خاص تنبيه

·        تنبيه كننده بايد كسي باشد كه بيش از همه مورد علاقه كودك باشد .

·    قبل از تنبيه بايد به كودك گفته شود كه هر چند او را دوست مي داريم و به او علاقه منديم ولي به خاطر خطايي كه انجام داده بايد تنبيه شود .

·    مقدار مجازات و تنبيه نبايد از قبل مشخص شود زيرا به محض مشاهده احساس ندامت و پشيماني در چهره كودك بايد او را از مجازات معاف كنيم .

·        پس از تنبيه به مدت كوتاهي بايد كودك را تنها گذاشت تا به كار خود فكر كند.

·    تنبيه كننده بايد اولين كسي باشد كه پس از آن پيش او مي آيد و او را مورد مهر و محبت قرار مي دهد و با آغوش باز او را مي پذيرد.

·        ملاحظات در تنبيه

·        * پس از هر تنبيه جرم كودك را به فراموشي بسپاريد و د يگر در باره آن بحث نكنيد و دل او را به دست آوريد.

·        كودك را با ساير همسالان مقايسه نكنيد و آنها را به رخ او نكشيد .زيرا اين كار حسادت او را بر مي انگيزاند.

·        هدف تنبيه ،آگاه كردن كودك و بيداري وجدان اوست و اينكه او را به خير و شر امور آگاه كنيم .

·        تنبيه مطلوب اين است كه به دور از خشونت و بي رحمي و همراه با عدالت متناسب باشد .اين كار او را قانع و آگاه مي كند.

·        هر گز نبايد چند خطاي كودك را جمع كرد ه و يكباره آنها را باهم تسويه كرد.

·        در جمع به ويژه در ميان همسالان هر گز كودك را تحقير و تنبيه نكنيد.

·        تنبيه نبايد به صورت حبس كردن در مكانهاي تاريك و ترسناك باشد .

·        اگر خطايي با تنبيه از بين نرفت ،نبايد تنبيه را تكرار كرد.

·        در تنبيه خدا در نظر بگيريم و بدانيم كه كودك امانت است .

·        تنبيه بايد آخرين راه و روش براي اصلاح رفتار باشد نه اولين راه.

منبع : چگونه با كودكان رفتار كنيم

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: